Siriako gerra zibila berriz hasten da
:Siria mendebaldetik eta ipar-ekialdetik gatazkaren alderdiak
Siriako gerra zibila neurri handi batean izoztuta egon da 2020tik, Errusia, Turkia, Iran eta Ameriketako Estatu Batuen laguntza maila ezberdinak dituzten hainbat alderdiren arteko botere oreka prekarioaren ondorioz. Hala ere, azken egunotan, Iran eta Hezbola Israelekin izandako gatazkagatik lotuta egon direla aprobetxatuz, Errusiak Ukrainan arreta galdu duen bitartean, Gobernuaren aurkako Hayat Tahrir al-Sham (HTS) indarrek Alepo hartu eta Baxar al-Assaden diktaduraren aurkako kanpaina areagotu dute. Assad ehunka mila pertsonaren heriotzaren erantzule izan bada ere, bere erorkera ongietorria izango litzateke, bilakaera horrek arrisku berriak dakartza.
Lehen aztertu dugun bezala, Siriako egoera konplexua da, eta gertaera berak oso desberdinak izan daitezke ikuspuntu desberdinetatik begiratuta. Ikuspegi askok informatutako errealitate bat triangelatzeko asmoz, Siria mendebaldeko iraultzan herbesteratutako parte-hartzaileen perspektiba bat aurkezten dugu hemen, anarkisten txosten batekin batera, Rojavan, Siria ipar-ekialdeko eskualdean.
Alepo, 2024.
Zer gertatzen ari da Siriako ipar-mendebaldean?
Hau Siriako erbesteko iraultzako partaideek ezarritako Cantine Syrienne de Montreuil proiektuaren adierazpen baten itzulpena da. Haiekin izandako elkarrizketa bat irakur dezakezu hemen.
Talde «matxino» batzuek (jihadistek, islamistek, Turkiaren babespean dauden mertzenarioek eta antzekoek) Idlib hiriaren setioa hausteko eta eraso hiltzaileei erantzuteko erasoaldi handia egin dute azken egunotan. Operazioak Alepoko (Siriako bigarren hiririk handiena) eta inguruetako lurralde-kontrola berreskuratu du.
Erasoaldi honek Israelen erasoen ondorioz Irango erregimena eta Hezbola ezegonkortzen jarraitzen du. Assaden aliatuak aspalditik, Iranek kontrolatutako miliziek Siriako matxinoen eremuak kolpatzen jarraitu dute 2023ko urriaren 7aren ondoren. Israelek Libanon antolatutako lokalizatzaileekin egindako erasoaren ondoren ere, Hezbolak Idlib erasotu zuen (2024ko irailaren 20an eta 23an) bere tropetako batzuk Libanora erretiratu aurretik.
Protesta bat Idliben.
Hondamediko testuinguru humanitario eta ekonomiko batean, talde «errebeldeen» operazio militarrak ehunka pertsona behartu ditu berriki kontrolpean izan dituzten eremuak uztera (errepresalien beldur), baina, era berean, desplazatutako ehunka pertsonari beren lurretara eta etxeetara itzultzeko eta beren familiak ikusteko aukera eman die, urte luzez errefuxiatu-eremuetan bananduta eta bizirik iraun ondoren.
Duela urte batzuk, Alepo askatu egin zuten Assaden erregimenetik, eta bere kabuz administratu zuten 2012 eta 2016 artean, Errusiak, Iranek eta Hezbolak Libanon emandako laguntzari esker erregimenaren eskuetan berriro erori aurretik. Setio bortitz baten ondoren, 21.000 zibil hil ziren etengabeko bonbardaketa baten ondoren eta hiriaren ekialdea ia erabat suntsitu ondoren, Alepoko erorketak porrot militar erabakigarria ekarri zion Siriako iraultzari.
«Itzuliko gara». Ebakuazio zibileko akordioaren lehen eguneko graffitia, Alepo erregimenaren eskuetan erori zenean.
Gaur, errejimeneko indarrak Alepotik ihes egitera behartuta daudela ikustean baino ezin gara poztu: kartzeletatik askatutako pertsona atxilotuen irudiak, Assad familiaren estatuak eraitsita, (Ali) Jameini Irango buruzagi gorenaren erretratuak, (Hassan Hezbolako idazkari nagusi eraila) Nasrallah edo (Qasem) Soleimani suntsituta (militar irandar eraila). Baina izan gaitezen argiak, ez dago inolako itxaropenik Siriaren etorkizunerako talde militar horiek «askatutako» eremuetan, jihadistak zein «moderatuak» izan.
Operazio hori, Sirian erabakita eta koordinatuta egon arren, ezin izango zuen egun-argia ikusi Turkiaren argi berderik gabe, eta badirudi, era berean, erasoaldiaren tamainak gainezka egin duela. Aitor dezagun, inor gutxik uste du jada Turkiako presidentea den (Recep Tayyip) Erdokan Siriako herriaren laguna denik. Turkiak Siriako eta beste leku batzuetako populazio kurduak sarraskitzen ditu, errefuxiatu siriarren derrigorrezko deportazioak antolatzen ditu, urteak daramatza Assadekiko harremanak normalizatu nahian, eta Siriako borrokalariak mertzenario gisa erabiltzen ditu bere interes geopolitikoetarako, barne disidentzia ororen errepresioaz ez hitz egiteko.
Talde islamistei dagokienez, haien kontrolpean dauden eremuetako biztanleria zibilak erantzun die urteetan. 2024an, eskala handiko manifestazioak egin ziren Idliben (Abu Mohammad) al-Joulani, Hayat Tahrir al-Cham (HTC) taldearen buruzagia, ateratzea eskatzeko. Herriaren legitimitaterik gabe, HTCk indarrez gobernatzen du; ez ditu 2011ko iraultzaren itxaropenak bete. Siriar eta siriarrak, Assaden tiraniaren aurka altxatu zirenak eta hainbeste sakrifikatu zutenak askatasunean bizi ahal izateko, ezin dira epe luzera bizi HTC bezalako taldeen pean.
Al-Joulani = al-Assad.
Poz mingots eta anbiguoa, beraz. Asko dago jakiteko. Litekeena da ondorio humanitarioak katastrofikoak izatea. Erregimenak eta bere aliatuek erasoak areagotu dituzte «errebeldeek» kontrolatutako eremuetan, baita birkonkistatu berri dituztenetan ere. Alepoko ospitaleak gainezka daude baliabide eta langile faltagatik. Oraindik ez dakigu zein izango den kurduek zuzendutako Siriako Indar Demokratikoen jarrera. Ziur egon gaitezkeen gauza bakarra «erresistentziaren ardatzaren» aldekoen betiereko itzulera da, zeinak, Israelen eta mendebaldeko inperialismoaren aurkakotasunaren aitzakian, berriro zurituko baitituzte gure familia eta lagunak erail eta lekuz aldatu dituzten harakinak.
Guzti honen erdian, neurri handi batean, gure iraultzaz eta gure herriaren autodeterminaziorako aukeraz gabetzen gaituzte. Indar gordinak eta kalkulu geopolitikoek erabakiko dute gure etorkizuna, gure odolarekin eragin-jokoak jokatzen dituzten atzerriko potentzien eta armen hizkuntza soilik hitz egiten duten milizia islamisten artean. Egoera ez da bikaina, baina erregimenaren erorketak herrialdean edozein aldaketa egiteko aurretiazko baldintza izaten jarraitzen du. Behin eta berriz, herriak erregimenaren erorketa nahi du.
Gora Siria askatuta!
Gaza biziko da, Palestina aske izango da!
«Denek joan behar dute» Libano aske baten alde.
Kartelak dio: «Gure garaipenaren bermea Turkia gure lurretatik ateratzea da».
Ikustaldia Rojavatik
Azken bi egunetako gertakari nagusien ikuspegi orokorra, anarkista internazionalistek Sirian aurkeztua.
Hayat Tahrir al-Sham (HTS) erasoaldiak aurrerapen handia egin zuen lehen egunetan ekialderantz (Alepo) eta hegoalderantz (Hama), eta abenduaren 1ean eta 2an moteldu zen. Assaden erregimeneko indarrek Hama hiria birkonkistatu eta HTStik Homs hirirako aurrerapena gelditu dutela dirudi. Errusiako aire indarrak bonbardaketa kanpaina zabala egiten ari dira, HTS unitateen aurka, baina baita azpiegitura zibil eta militarren aurka ere, Idliben, Alepon eta HTSren aurrerapen ibilbidean zehar. Biktima zibilen eta borrokalarien berri eman du. Jets Assaden erregimenekoak ere aire erasoak egin dituzte, baina eskala txikiagoan. Alepon, kurduen Sheikh Maqsood barrutian, egoiliarrak autodefentsarako prestatu dira.
Alepoko iparraldean, Siriako Armada Nazionalak (SNA) okupatu du (Turkiaren babesa). 2018an Turkiak Afrin inbaditu zuenetik errefuxiatu-eremuetan bizi ziren milaka pertsona ebakuatzen ari dira. Siriako Indar Demokratikoak (SDF) korridore humanitario bat antolatzen ari dira pertsonak Alepotik eta Pakistandik atera ahal izateko. Oraingoz ez da SDFen eta SNAren arteko liskar garrantzitsuen berri ematen.
Siria Iparraldeko eta Ekialdeko Administrazio Demokratiko Autonomoko (DAANES) beste eskualde batzuetan artilleria-bonbardaketak eta drone-jarduerak gertatu ziren, baina ez ohi baino gehiago.
Hashd Ash-Shaabi milizia, Iranen laguntzarekin, Siriako Deir-Ez-Zor eskualdean sartzen ari dela dioten txostenak daude. Eskualde berean, Autodefentsa Indarrak eta Deir-Ez-Zor kontseilu militarra mugimenduak egiten ari dira kontrolpean dauden hiri eta herri batzuk hartzeko.
Ez da ikusi Siria erdialdeko basamortuan dauden Estatu Islamikoaren indarrek mugimendu garrantzitsurik egin dutenik, baina egoera ahal bezain ongi aprobetxatuko dutela espero da.
Al Jazeerak argitaratutako mapa, Siriako lurralde-kontrolaren egungo banaketa erakusten duena.
SDFek mobilizazio masiboa deitu dute, gazteei SDFekin bat egiteko eta askatutako lurraldearen aurkako hurrengo erasoei aurre egiteko prest egoteko eskatuz. Aurreikuspen amankomuna da eskalada areagotu egingo dela eta Turkiak babestutako fakzioek aukera aprobetxatuko dutela mendebaldeko DAANES eskualdeei eraso egiteko, Minbij kasu.
Hasieran, Damaskon estatu-kolpe saiakera bati buruzko zurrumurruak izan ziren; saiakera hori gertatu bazen, badirudi azkar huts egin zuela.
Egiptok, Errusiak, Arabiar Emirerri Batuek eta Iranek babesa adierazi diote Assaden erregimenari.
Siria Iparraldeko eta Ekialdeko Administrazio Autonomo Demokratikoa, Rojava ere esaten zaiona, asaldura berriaren erdian dago. Mendebaldeko kantonamenduetara iristen diren errefuxiatuen kopurua, azken hilabeteetan Libanotik iristen ari diren pertsonen kopurua eta datozen asteetan 200.000 baino gehiago izan daitezke.
HTSren erasoaldiaren eta SNAren bultzadaren lehen egunetan, bai eta Sheikh Maqsood setioaren lehen egunetan ere, argi dago Assaden erregimena oso egoera zailean dagoela; litekeena da erortzea. Hala ere, HTSren gobernu posibleak ez dira egonkorrak izango, eta ezin izango ditu konpondu Baxar al-Assaden diktadurak Siriarentzat sortu eta areagotu zituen arazo larriak. Hala eta guztiz ere, Assaden erorketak eskualdean aldaketa aukera bat ireki lezake, siriar herriak -bai herrialdean geratzen denak, bai erbesteratu ondoren itzultzea erabakitzen dutenek- Siriako iraultzaren jatorrizko ideiak berpiztea lortzen badu.
Munduko potentzia nagusiek, hala nola Turkiak, Estatu Batuek eta Israelek, onura aterako diote HTSren erasoaldiari. HTS bere behar guztietara egokitzen da Iran, Assad eta Errusiaren aurkako indar gisa. Irabaziz gero Estatuaren eraikuntza bere gain hartzeko aukera dagoenez, taliban ereduari jarraituz, litekeena da HTSko eragile nagusiek eragina izatea etorkizuneko gobernu berri batean. Are gehiago, baliteke aipatutako estatuek HTSren alde egitea boterea hartzean, ez baitute interesik Siriako herriak bere kabuz erabaki dezan.
Assaden erregimenaren erorketa ona izango litzateke DAANESentzat hainbat zentzutan, baina galdera handiak ere planteatzen ditu:
A) Arrisku larria dago, Errusia eta Assaden aurka borrokatzeko beharretik askatuta, Estatu Islamikoak aukera aprobetxa dezan berriro hazteko, nahiz eta HTSrekin ere gatazkan sartuko diren.
B) Espero daiteke Estatu Batuak gero eta inbaditzaileago eta manipulatzaileago agertzea DAANES Estatu Batuen menpekoago bihurtzen bada, turkiarren balizko inbasio batetik babes dezan.
C) Eskualdean indar oreka berri baten bilaketa ziurrenik kaotikoa eta odoltsua izango da, eta ez dago argi nola amaituko den.
D) Hori bereziki egia da, Turkiak bere kontrol zuzeneko eremua askoz gehiago zabalduko duelako Siriaren barruan.
E) Azkenik, HTS fundamentalista erlijiosoek Siria mendebaldearen kontrola hartzeak gatazka handia eragingo du Siria ipar-ekialdeko proiektu iraultzailearekin, batez ere gizartean emakumearen egoera nola aldatu den kontuan hartuta.
Libanoren egoera oso zaila izango da, herrialdea Israelen eta HTSk kontrolatutako Siriako zatiaren artean geratuko baita. Horrek barne-gatazken gorakada eragin lezake. Hezbolá Iranen laguntza jasotzeko korridore bat gabe geratuko da.
Eskualdearen testuinguruan, DAANES, neurri batean, autogobernuan eta kultura, erlijio, genero eta etnia autonomian oinarritutako irtenbide ez-estatala da. Hala ere, nazioartean laguntza gutxien jasotzen duena da.
Agur iraultzaileak!
Alepo, 2024.
A Planeta k itzulia.
